Voor deze editie van De kunst van Verbinden trekken we naar een plek waar creativiteit, inclusie en authenticiteit hand in hand gaan. We maken kennis met Olivia, Patricia en Nathalie, de drijvende krachten achter KunST+ en ontdekken het atelier waar de activiteiten van deze vzw plaatsvinden. Een plaats die volwassenen met een verstandelijke beperking een artistiek platform biedt. Elk van de kunstenaars volgt er zijn of haar eigen ritme en traject - some snel, soms traag, maar altijd met een duidelijke eigen stem. Wat hen verbindt? Een oprechte drang tot creëren, en de ruimte om dat te doen met zo weinig mogelijk begeleiding, maar zo veel mogelijk vertrouwen.

Bij KunST+ draait het niet om perfectie, maar om expressie. Achter de schermen staan gepassioneerde vrijwilligers, vaak zelf kunstenaars of artistiek geschoold, die deze bijzondere werking in goede banen leiden. Olivia en Patricia zijn twee van die drijvende krachten. Samen gaan we met hen en Nathalie de Pessemier, de persoon die KunST+ tot leven bracht, in gesprek over wat kunst betekent binnen hun werking, wat hen elke dag opnieuw inspireert en motiveerd en hoe ze samenwerken met ons, De Wieuw.  Benieuwd naar het verhaal achter de penseelstreken? Lees dan zeker verder.

KunST + is op een naiëve, spontane manier ontstaan," vertelt Nathalie. Na ervaringen opgedaan te hebben in verschillende beroepen en in vrijwilligerswerk, besloot Nathalie zich voluit en belangeloos in de sociale sector te engageren. Haar goede vriend Alec Nierinck, eigenaar van LIFE IS ART galerie en het gelijknamige restaurant aan de overzijde van het atelier, hielp haar mee op weg. 

Heel wat mensen waarmee ze in contact kwam, wilden haar project ondersteunen. Het werd geen steuntje maar een 'ferme' duw in de rug. Zo bood Emmanuel Crochet aan om een volledig jaar huur te betalen voor een pand dat ze op dat moment nog moesten vinden.

"In de tweede helft van 2010 werd er veel gepraat, gezocht en uitgedacht en op 26 augustus 2010 zag Kunst+ vzw officieel het levenslicht." blikt Nathalie terug. "Al van bij de start stelden verschillende mensen zich kandidaat om op vrijwillige basis de dagelijkse werking te verzekeren en er werden instellingen voor personen met een handicap gecontacteerd en bezocht, waar ons initiatief met veel enthousiasme onthaald werd. 

De locatie waar we ons nu bevinden, nummer 18 aan de Sint-Jorispoort werd geopend in januari 2011. In de vroegere kapperszaak met woning aan werd er wat plaats gemaakt voor het nieuwe atelier. "Toen schreven 15 kunstenaars zich in en vandaag zijn dat er zo'n 30-tal die, verspreidt over drie weekdagen, in het atelier komen werken en creëren van 10u00 tot 15u00." 

De nadruk van KunST+ moest van bij de start liggen op de vrije keuze van de kunstenaars: onderwerp, techniek, materiaal, afmetingen, .. zij kiezen alles zelf. Vervolgens kan iedere deelnemer rustig en op eigen tempo creëren.

"De kunstenaars van KunST+ krijgen een plek waar ze zichzelf mogen zijn," zegt Olivia. "Hier worden ze begeleid maar evenwel met zo min mogelijk sturing gestimuleerd om creatief aan de slag te gaan.". 

KunST+ wilt een platform bieden aan volwassenen met een verstandelijke beperking die op artistiek vlak gedreven zijn en zich via deze weg willen ontplooien. Ze besloten van bij het begin het anders aan te pakken dan in de bestaande structuren, zo zou binnen de vzw, de beperking van de kunstenaars geen rol spelen. "De vrijwilligers kennen de problemen van de participanten niet en willen dat ook niet."

"We vragen aan de ouders en instellingen om zo weinig mogelijk informatie omtrent de beperking mee te geven. Zo vallen de beperkingen en moeilijke punten in het dagelijks leven hier even weg en leer je elkaar kennen zonder 'rugzak'. De naam, de leeftijd en het gebruik van medicatie zijn voldoende. Dat werkt ongelooflijk bevrijdend." vertellen de mensen van KunST+. 

"In ons atelier volgt ieder een individueel traject en bepaalt elke kunstenaar wat hij of zij wil tekenen of schilderen, groot of klein, op doek of papier of andere ondergrond, ieder op zijn eigen tempo" zegt Patricia. "Sommige kunstenaars werken het liefst in stilte, anderen zoeken de interactie op."

Wat de vrijwilligers erg opvalt is de enorme persoonlijkheidsontplooiing die de kunstenaars meemaken doorheen hun jaren bij KunST+. Iedereen heeft nood aan erkenning, aan bevestiging. Dat is voor personen met een beperking niet anders. Door hen te stimuleren hun artistiek talent te ontwikkelen en door tweejaarlijkse tentoonstellingen te organiseren, waar hun werk op een professionele manier worden getoond, krijgen de kunstenaars een positieve identiteit en erkenning voor hun talent.  Het is voor hen een mooi verhaal om te vertellen, waardoor ze op hun beurt hun leefomgeving kunnen doen stralen.

"Ons atelier gaat drie van de vijf weekdagen open en de kunstenaars komen dan begeleid of op eigen houtje naar hier." Vervolgens werken ze verder aan een lopend projectje of duiken ze onze boeken in om inspiratie op te doen voor een nieuw werk. "We hebben een atelier op de gelijkvloers alsook op het derde verdiep, afhankelijk van met hoeveel we die dag zijn, splitsen we ons op en zorgen we voor voldoende begeleiding.". vertelt Olivia.

Tijdens ons gesprek nemen de kunstenaars een momentje rust en is het tijd voor thee en koekjes. Vervolgens gaan ze weer aan de slag om dan 's middags met z'n alle op het tweede verdiep te eten. Na het middageten hebben ze dan nog een tweetal uurtjes om verder creatief aan de slag te gaan. 

"Bij mooi weer en wanneer het restaurant aan de overzijde (Art is life) gesloten is, halen we zijn tafels naar buiten om op de stoep te lunchen. Het enthousiasme en de vrolijkheid van onze kleine gemeenschap werkt dan aanstekelijk bij voorbijgangers die dan snel halt houden voor een babbeltje."

14 jaar na de start van KunST+ telt de vzw al heel wat vrijwilligers en sympathisanten. Mensen die hun tijd, overgave en passie geven aan deze organisatie. Door de week zorgen ze afwisselend voor de aanwezigheid en begeleiding van de atelier-dagen maar ook daarbuiten dienen er heel wat zaken in goede banen geleid worden.

"Zonder vrijwilligers, geen KunST+." - zegt Nathalie. Het bijzondere aan de ploeg van vrijwilligers is dat ze zelf kunstenaars zijn of zijn personen met een artistieke opleiding. Op die manier kunnen ze de kunstenaars begeleiden en/of sturen als ze vragen hebben over bepaalde technieken. "Door de jaren heen zijn er bijgekomen en ook enkele gestopt maar stuk voor stuk hebben ze de missie mee helpen dragen voor korte of langere tijd".

Zo zijn er naast Nathalie, Olivia en Patricia , nog heel wat andere mensen die mee zorgen voor de dagelijkse werking. Om ze toch maar even op te sommen: Annick, Claire, Koet, Laurence, Marianne, Marina, Nelly, Lief, Laurance en Olivier (Jake voor de vrienden). Maar ook nog vele andere die nauw betrokken zijn met de vzw.

Voor de vrijwilligers zelf doet het ook enorm deugd om mee in de project te staan. Zo deelt Nathalie volgende reacties van hen met ons;

"Kunst verbindt en geeft mensen een stem. KunST+ is de plek waar ruimte wordt gecreëerd voor die stem. Hier is er vrijheid om te groeien en er wordt van iedereen geleerd. Hier heerst solidariteit, mensen zijn er vriendelijk en begripvol."

"De eigenzinnige manier waarop onze artiesten de dingen zien en hoe ze die daarna in beeld vertalen, blijft ons verwonderen. Ze vullen onze wereld aan met buitengewone facetten."

"Wij leren onze artiesten hun talent te gebruiken. Zij leren ons zoveel meer, met hun ongefilterde mening en hun manier om echt te zijn en te leven met hun beperkingen! KunST+ is één grote familie, waar iedereen zichzelf kan zijn en ook is.

Als we vragen of er bepaalde materialen of technieken zijn die erg populair zijn is het antwoord: "Veel van de kunstenaars werken graag met aquarelverf, potlood, pastelkrijt of acrylverf." vertelt Olivia. "Sommigen experimenteren dan weer graag met collagetechnieken of mixed media.".

"We proberen één keer per maand een soort thema-dag te organiseren, dan komt er iemand extern een bepaalde techniek of kunstvorm laten zien en ervaren. Dat zorgt altijd voor ludieke reacties en creaties."

Iedere kunstenaar bepaalt zijn of haar ritme en de manier van werken. Hier zijn geen speciale behandelingen; begeleiders en deelnemers vormen één dynamische, enthousiaste groep waar iedereen als gelijke wordt aanzien. "Het is hier hard werken, grenzen worden verlegd. Er wordt gezucht, gevloekt, gezweet, maar altijd in een sfeer van openheid en respect en met de glimlach." zegt Patricia.

"Gewaardeerd worden door en voor hun werk is erg belangrijk voor de deelnemers. Ze voelen zich beter want hun werk verandert de manier waarop de mensen om hen heen, zelfs hun familie, hen zien. Het atelier is een referentiepunt waar mensen zich goed voelen en waar ze bewust worden van wat er toe doet in hun leven. Dankzij het artistieke proces waarin ze betrokken zijn en de zeer individuele aandacht die we hen geven, worden zij sterker en misschien ook wel gelukkiger."

"KunST+ is volledig onafhankelijk en draait enkel op de inzet van vrijwilligers," legt Nathalie uit. "We kregen in de beginjaren wel een mooie duw in de rug van het Fonds Osterreith Speth, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, maar structurele subsidies ontvangen we niet."

"Toch lukt het ons om met een beperkt budget een heel waardevolle werking op te zetten." vult Patricia aan. "Dankzij de grote betrokkenheid van ons team en een zorgvuldig financieel beheer, kunnen we veel realiseren."

De grote tweejaarlijkse verkooptentoonstellingen zijn daarbij van cruciaal belang. Elke kunstenaar mag jaarlijks twee werken meenemen, de rest wordt verkocht ten voordele van de werking. "Die opbrengst gebruiken we niet alleen voor de dagelijkse werking maar ook om onze kunstenaars te verwennen. Zo gaan we drie keer per jaar samen op restaurant en naar een museum. Bij verjaardagen van de vzw, zoals ons vijf- en tienjarig bestaan, pakken we graag groots uit met warme, verbindende momenten."

De vzw staat wel open voor spontana giften of bijdrage, groot of klein maar de grootste focus ligt op de verkoop van de schilderijen of tekeningen tijdens hun expositie-momenten.

"Dat is altijd een heuse zoektocht." - vertelt Nathalie. "We proberen steeds leuke locaties te vinden waar we onze werken mogen exposeren zonder daarvoor echt huur te moeten betalen". De voorbije jaren is dat steeds goed gelukt, zo hebben we al exposities gehouden in Artelli Gallerie, Bank van Breda, EyeLoco, Out of the Box, Bank Delen, TriArte maar ook in de Stadsbrouwerij De Koninck en bij Tutti Fratelli.

"Richting de tweede helft van 2025 zal er weer een nieuwe expositie plaatsvinden." geeft Olivia al prijs. "Waar en wanneer kunnen echter nog niet vertellen, maar hoe dan ook zullen al onze kunstenaars weer te bewonderen zijn!". Het is belangrijk dat ook alle kunstenaaers in de expositie aanwezig zijn.

"Het tonen van het bijzondere werk van onze artiesten, het bewijzen dat mensen met een beperking hun talenten kunnen ontwikkelen, de fierheid laten voelen die ze uitstralen wanneer ze over hun werk praten, de stigma's helpen doorbreken en hun overheersende positiviteit in de verf zetten dat willen we. Daar doen we het voor!" aldus Nathalie.

Toen ik hen vertelde over onze nieuwe galerij-ruimte 'Mezzanine' boven onze boekenhoek, zag ik al meteen fonkelingen in de ogen van de vrijwilligers. "We zouden heel graag eens komen exposeren in jullie Mezzanine, met het concept van kleine werken en zo onze momenteel 28 kunstenaars voor te stellen." kijkt Olivia vooruit. 

Hou dus zeker onze toekomstige exposities van de Mezzanine in de gaten, want wie weet kan je deze fantastische mensen ontmoeten en hun werken komen ontdekken in 2026..

"Ik leerde De Wieuw ooit kennen via mijn schoonfamilie, die al jarenlang vaste klant is," vertelt Olivia. "Zelf was ik jarenlang academiestudent en kocht ik toen al mijn materialen bij jullie. Dus toen ik vijftien jaar geleden begon bij KunST+, was de keuze snel gemaakt: als we het werk van onze kunstenaars willen tonen zoals het hoort, dan kiezen we voor kwaliteit."

"Voor ons is het essentieel dat de kunstwerken van onze kunstenars de waardering krijgen die ze verdienen. Dat begint bij hoogwaardige materialen, maar zeker ook bij een zorgvuldige en professionele inlijsting. We willen hun werk niet zomaar tonen, maar écht laten stralen - op een manier die recht doet aan hun inspanning en talent." aldus Nathalie.

Doordat de tentoonstellingen steeds plaatsvinden op prachtige locaties, vinden ze dat een verzorgde presentatie ook zeker een verreiste is. "Wanneer de kunstenaars hun werk ingelijst zien hangen, zijn ze zo trots, omringd door hun familie en vrienden. Die trots - dat geluk - dat is onze prioriteit."

"Naast kaders kopen we ook regelmatig kunstenaarsmaterialen aan bij De Wieuw. Van acrylverf tot kleurpotloden, van pastel en houtskool tot Posca's, gesso, fixatief en doeken in alle formaten. We investeren bewust in kwalitatief materiaal, omdat we onze kunstenaars de best mogelijke condities willen bieden. Binnen onze mogelijkheden proberen we ook af en toe nieuwe dingen uit - experimenteren hoort erbij.." zegt Olivia.

Nathalie voegt nog enkele woorden van apreciatie toe: "Wat we bij De Wieuw ook zo waarderen, is het persoonlijke contact. Jullie team staat altijd klaar met advies, denkt mee en neemt onze werking ernstig. We zijn telkens benieuwd naar het eindresultaat wanneer we een reeks werken binnenbrengen. En telkens opnieuw is het een fijne verrassing wanneer we op locatie de werken allemaal uitpakken en ophangen voor onze expositie."

"Het is bijzonder om deel uit te maken van zo'n lange traditie van vakmanschap. We hopen dan ook nog lang te mogen samenwerken, en samen te blijven bouwen aan het zichtbaar maken van kunst in al haar vormen."

"We willen jullie bedanken voor de fijne samenwerking van de voorbije jaren. Het is altijd met grote tevredenheid dat we kunnen terugkijken naar onze expositiemomenten, en dat is mede dankzij jullie ambacht en vakmanschap."

Ook wij van De Wieuw zijnde willen KunST+, de vrijwilligers en al de kunstenaars bijzonder bedanken voor het ontvangst in hun atelier, het lekker kopje thee met koekje en het vertrouwen in ons familiebedrijf. We zijn dan ook vereerd om zo'n mooie organisatie als ambassadeur te mogen voorstellen in De kunst van Verbinden.